De complete guide voor plantenverzorging: Hoe verzorg ik het beste mijn planten of gewassen?

Elke plant of gewas heeft zijn eigen behoefte aan voedingsstoffen om te kunnen groeien, bloeien en niet het minst, overleven. Daarom moet er uiteraard met precisie voeding gegeven worden, aangezien elke soort een andere hoeveelheid plantenvoeding nodig heeft. In deze guide legt Urban Gardening Store uit waarvoor elke voedingsstof goed is, wat de juiste NPK-verhoudingen zijn voor uw plant of gewas en waaraan je een bepaald tekort aan voedingsstoffen kan herkennen.

Planten hebben in totaal 15 verschillende elementen die nodig zijn voor het functioneren van de plant. Op het moment dat er één element mist, raak de plant uit balans en kan deze ook niet meer functioneren. Twaalf van deze elementen worden uit de substraat of voedingssupplement gehaald en worden onderverdeeld in hoofd- (macronutrienten) en sporenelementen (micronutrienten).  

In het eerste gedeelte zullen we het over de ‘’macronutriënten’’ hebben. De hoofdelementen zijn: stikstof, fosfor, kalium, magnesium, zwavel en calcium.

Stikstof (N)

Stikstof is een essentieel element voor planten en stikstof is in verhouding ook het meest aanwezig in planten. Stikstof regelt een aantal onmisbare functies in de stofwisseling van de plant en is noodzakelijk voor het aanmaken van chlorofyl. Chlorofyl is het biologisch pigment van de bladcellen en deze vangen het zonlicht op en zetten deze om in chemische energie die vervolgens benuttigd worden voor fotosynthese.

Over het algemeen is het voor een plant geen gemakkelijke taak om stikstof op te nemen. De wortels kunnen deze alleen opnemen als het element in de juiste vorm wordt aangeboden en de als de zuurtegraad van het substraat acceptabel is.

Stikstoftekort

Een sterke vergeling van de jonge bladeren en groeischeuten tussen de nerven is een kenmerk voor stikstoftekort. De oorzaak hierachter is dat de stikstof zich niet goed kan transporteren in de plant waardoor de jongere bladeren zich geen stikstof kunnen toe-eigenen van de oudere bladeren. Stikstof kan zich vaak niet verplaatsen als er een te hoge pH-niveau in het wortelstelsel is of als het medium te nat is waardoor er te weinig zuurstof is voor de wortels.

Wat moet ik doen bij een stikstoftekort?

Een te hoge pH-waarde kan worden tegengegaan met een medium die de pH verlaagd. Ook kan je stikstofchelaten toevoegen aan het substraat. Naast deze manieren is het verbeteren van de drainage en de grondtemperatuur verhogen zodat de wortelstelsel beter zijn werk kan doen ook een oplossing tegen stikstoftekort.

Fosfor (P)

Fosfor is voor een tal van cruciale processen in de plant noodzakelijk. Eén van de belangrijkste rollen die fosfor heeft, is de energiehuishouding in de plant te balanceren en te regelen. Ook vervult het element een belangrijke rol bij de doorlatendheid van de celmembranen, DNA en verschillende soorten proteïnen en enzymen. De plant slaat energie op in de vorm van adenosine-trifosfaat. Als er weer energie nodig is, wordt het ATP omgezet in ADP (adenosine-difosfaat) en komt de energie weer vrij. Zo functioneert ATP als de batterij van de plant.

Fosfortekort

Bij een tekort aan fosfor zien we dat de plant donkergroen wordt en de ontwikkeling van de lengte van het plant vertraagd wordt. Na 2 tot 3 weken verschijnen er donkerpaarse tot wel zwarte vlekken op de middeljonge en oudere bladeren. Een te hoge pH-niveau, grond die rijk is aan ijzer of zink en door bodemfixatie kan een fosfortekort veroorzaken.

Als de plant slecht fosfaat op kan nemen vanwege de te hoge zuurgraad is een samenspel van maatregelen nodig. In de eerste plaats moet de teler de pH van de voedingsoplossing in de gaten houden en zo nodig verlagen. Het tweede element is de stikstofbemesting; waar mogelijk moet het aandeel van ammonium in het totale stikstofaanbod groter worden. Ten derde kan de fosfaatbemesting zelf aangepast worden. In de grondteelt is er nog een vierde mogelijkheid. Door de bodem te verrijken met mycorhizza’s vergroot je het wortelstelsel aanzienlijk wat veel problemen met de fosfaatvoeding oplost.

Kalium (K)

Kalium vervult twee belangrijke taken in de plant. De eerste is die van activator van allerlei reacties waarbij enzymen een rol spelen. Ten tweede zorgt kalium ervoor dat de cellen onder voldoende spanning blijven staan. De aanwezigheid van deze element zorgt ervoor dat een groot aantal enzymprocessen goed verlopen. Fotosynthese, de vorming van eiwitten en suikers en het transport daarvan, opslag van energie. Bijna alles wat de plant tot plant maakt. De tweede hoofdrol speelt kalium als zogenaamd osmoticum; dat is een element dat ervoor zorgt dat de cel onder voldoende spanning blijft staan. Dat is cruciaal bij de huidmondjes. Maar ook in andere cellen fungeert kalium als osmoticum. Bovendien is het belangrijk voor het transport van zowel suikers als mineralen. Die moeten in het floëem ingeladen worden, en daarvoor zorgt kalium.

Concurrentie tussen kalium en calcium

Kalium en calcium zijn concurrenten bij de opname door de plant. Bij een overmaat aan kalium kan dus calciumgebrek ontstaan. Dat kan leiden tot neusrot in paprika en tomaat, rand in bladgewassen, en bladpuntverbranding in sommige siergewassen. Doordat deze symptomen typisch zijn voor calciumgebrek kan de teler op het verkeerde been gezet worden. Het probleem kan liggen in een teveel aan kalium. Daaruit volgt dat een goede kaliumvoorziening van cruciaal belang is, maar dat overdaad schaadt.

Kaliumtekort

Kaliumtekort is te herkennen aan verdamping die via de bladeren ontstaat. Hierdoor stijgt de temperatuur heel erg in de bladerstructuur waardoor de bladpunten verbranden. Oorzaken van kaliumtekort kan het gebruik zijn van een verkeerde of te weinig meststof.

Door een spoelbeurt met alleen zuiver water te geven kan men een te hoge EC onder handen nemen.

Magnesium (M)

Magnesium zit in het centrum van het bladgroenmolecuul. Zonder magnesium functioneert het bladgroen niet. Daarom is het logisch dat magnesiumgebrek te zien is aan geelverkleuring van het blad tussen de nerven. Er wordt dan niet genoeg bladgroen ontwikkeld. Toch is het bladgroen niet het eerste waar de plant op bezuinigt bij een tekort aan magnesium. Integendeel, bij een gebrek stuurt ze juist zoveel mogelijk naar het bladgroen. De fotosynthese wordt dus bevoordeeld ten koste van andere processen als een gebrek dreigt. Dan verhuist de plant bovendien het magnesium uit de oudere bladeren richting de nieuwgevormde bladeren. Dat is de reden dat juist de oudere plantendelen geel verkleuren.

Magnesiumtekort

Oorzaken van magnesiumtekort zijn een erg nat en koud wortelstelsel en hoge kwantiteit kalium of calcium in verhouding tot magnesium. Als de plant zware stress moet verwerken, zoals extreem lage of hoge temperaturen kan dit tot een magnesiumtekort leiden.

Zwavel (S)

De plant gebruikt zwavel in aminozuren om te kunnen functioneren. Aminozuren zijn de bouwstoffen van tal van eiwitten. Zeventig procent van de aanwezige zwavel in een plant wordt dan ook gevonden in eiwitten. Maar ook veel enzymen en vitamine A kunnen hun werk niet doen zonder zwavel. Verder komt het voor in de membranen van bijvoorbeeld bladgroenkorrels.

Wanneer je op aarde kweekt, zal een zwaveltekort zich bijna nooit voordoen; bijna elke soort aarde en alle stilstaande wateren bevatten sulfaten, soms in ruime hoeveelheden. Bij de verbranding van kolen, petroleum, diesel en andere fossiele brandstoffen wordt veel zwavel aan de lucht vrijgegeven. Het wordt uit de lucht verwijderd in zure regen of doordat het in vaste deeltjes naar beneden valt. Op deze manier komt in West-Europa zoveel zwavel in de grond terecht dat een tekort aan dit element onmogelijk is.

Calcium (Ca)

Calcium dient als het cement die de celwanden bijeenhoudt in de plant. Bij een gebrek aan calcium zien we dat het plantenweefsel ook veel zwakker wordt en uit elkaar dreigt te vallen. Calcium dient ook als een soort immuunsysteembeschermer, omdat deze mineraal als barrière dient waardoor de cel actief stoffen kan opnemen. Bij te weinig calcium raakt het membraan lek en kan van alles zomaar de cel binnenkomen.

Calciumtekort

Calcium wordt verplaatst in de plant door de opwaartse stroom van sappen. In het geval van calciumgebrek zullen de oudere bladeren de eerste symptomen vertonen. Het zijn meestal niet de allerlaagste bladeren, maar die er net boven. Een calciumtekort is te herkennen aan de aanwezigheid van geel/bruine vlekken op de bladeren, vaak omringd door een scherpe bruine rand. Andere symptomen zijn een vroege groei en in de ernstige gevallen kleinere, losse groeiende toppen.

Het beste wat je kan doen bij een gebrek aan calcium is om het een keer goed te spoelen met licht zuur water om zodoende de EC-niveau te verlagen. Daarnaast is het een optie om extra calcium toe te voegen met een vloeibare kalkmeststof. Meestal zijn er een combinatie van maatregelen nodig om deze tekort tegen te gaan. Een juiste verhouding tussen kalium, magnesium en calcium in de voedingsoplossing is heel belangrijk en een hoge worteltemperatuur ’s nachts stimuleert de stroom van water. Hierdoor krijgen de delen van de plant die normaal gesproken geen calcium binnenkrijgen toch water met de bijgevoegde calcium.